Z poprzednich moich postów Pakistan i Indie jawią się jako krainy mlekiem i miodem płynące. Oczywiście jest to tylko jedna strona medalu. Jak każdy kraj, tak i te mają swoje problemy i bolączki trapiące obywateli. Nadszedł grudzień, dni coraz krótsze, a więc tym razem podejmę „mroczny” temat. Taką ciemną (nomen omen) stroną subkontynentu jest poważny kryzys energetyczny.

Co to dokładnie oznacza doświadczyłam na własnej skórze będąc w Indiach, a zwłaszcza w tym roku w Pakistanie. Kiedy w Polsce zabraknie nam prądu przez godzinę lub dwie jesteśmy już nieszczęśliwi i dopiero wtedy uświadamiamy sobie jak jest to wielkie uzależnienie od energii elektrycznej. Nie wspominając o oświetleniu, wokół nas aż roi się od sprzętów elektrycznych i elektronicznych. Są domy, w których bez prądu nie ma nawet jak ugotować sobie wody na szklankę herbaty. Taka prawda. A teraz wyobraźcie sobie codzienne życie, w którym  przerwy w dostawie prądu mogą trwać 6-8 godzin na dobę!  Wyłączenia prądu są już teraz codziennością, z którą mieszkańcy Pakistanu i Indii muszą się zmagać non stop.

Uczennice uczące się przy świecach w szkole w Noida, New Delhi, podczas powszechnego blackout w północnych Indiach. fot. Parivartan Sharma / Reugters

Jadąc do Pakistanu, a zwłaszcza do Indii należy pamiętać o tym, że gniazdka elektryczne wyglądają inaczej niż w Polsce. Posiadają one trzy otwory. Na rozwiązanie tego problemu są dwa sposoby. Albo zabieramy ze sobą adapter do kontaktu, dostępny prawie w każdym sklepie elektrycznym w Polsce za niewielkie pieniądze, albo radzimy sobie chałupniczym sposobem wkładając w górny otwór ołówek lub cienki długopis :).  W przeciwnym razie z ładowania komórki, czy baterii aparatu będą „nici”. To jednak w 100% nie gwarantuje nam możliwości korzystania z prądu….

Tak wglądają gniazdka elektryczne w Indiach

Jeszcze do niedawna nie wyobrażałam sobie życia bez suszarki i prostownicy. Moje włosy naturalnie kręcą się, zwłaszcza kiedy powietrze jest wilgotne. Człowiek, dziwne stworzenie, zawsze chce to czego nie ma,  a ja pół mojego życia walczyłam z naturą i pragnęłam prostych włosów.  Tuż przed wyjazdem do Pakistanu udało mi się upolować turystyczną prostownicę, małą i lekką wielkości dwóch stołowych noży. Zaopatrzona w ten istny cud oraz oczywiście suszarkę, wyruszyłam w podróż (całe szczęście, że Bóg do końca nie odebrał mi rozumu, bo posiadam jeszcze… turystyczne żelazko :D). Do Lahore przyleciałam w nocy. Rodzina u której nocowałam ulokowała mnie w pięknym pokoju z oddzielną łazienką,  urządzonym w stylu europejskim. Nauczona doświadczeniem z Indii sprawdziłam gniazdka elektryczne. Super! Takie jak w Polsce, nawet nie potrzebowałam adaptera. Rano budzę się, myję włosy, sięgam po suszarkę, a tu niespodzianka! Nie działa. Zmieniam gniazdko, to samo. Załamka! Włączam światło, lampa działa. Co jest do cholery, myślę sobie? Idę do gospodyni spytać się co jest grane. Okazuje się, że nie ma prądu. Aafia i Ali posiadali agregator prądotwórczy, ale napięcie w większości kontaktów było na tyle małe, że takie urządzenie jak suszarka nie działało. Aafia pokazała mi jedno z gniazdek w pokoju, gdzie podłączony był telewizor, by tam spróbować szczęścia.  Bingo! Jestem uratowana. Kolejnego poranka sytuacja powtórzyła się i moje dwie pakistańskie koleżanki  (Aafia i jej bratowa Ummara) patrzyły na mnie ze zdziwieniem jak morduję się z układaniem włosów patrząc na wyłączony ekran telewizora, który posłużył mi za lustro. Tak więc kiedy prąd był, zawsze starałam się pamiętać, by doładować baterię w telefonie, czy aparacie fotograficznym.

Pakistańscy uczniowie uczący się przy świecach w Karaczi.

Najgorsze było to, że wyłączenia prądu zazwyczaj nie były planowane. Czasami tylko Pakistańczycy znali godziny planowych wyłączeń.  Moje kłopoty z suszeniem włosów, czy ładowaniem baterii były tylko problemami turystki, która przyjechała na kilkanaście dni. A wyobrażacie sobie takie życie? Bo ja nie. Dzieci często odrabiają lekcje przy świecach. Latem sytuacja jest najgorsza, gdyż w wielu regionach Pakistanu temperatura przekracza 40 st. C, więc nie działają wiatraki i klimatyzacja oraz  lodówki. Gotowanie, czy pieczenie czegokolwiek w kuchni  to nieustająca loteria: uda się albo nie uda ( z mojego toruńskiego piernika wyszedł zakalec – prąd wysiadł w połowie pieczenia). Korzystanie z komputera? No cóż – inshaAllah, czyli jak Bóg da. To bolączki gospodarstw domowych. A sklepy? A biura? A zakłady produkcyjne? Winda w Pakistanie? A niech Was ręka boska broni!

W 2008 roku pakistański rząd zwrócił się do obywateli  z apelem, by ograniczyli zużycie energii. Na nadzwyczajnym posiedzeniu poświęconym sytuacji energetycznej, zdecydowano, że bazary i centra handlowe w Pakistanie będą czynne wyłącznie do godziny 20.00. Oficjalnie został przedłużony weekend z jednego do dwóch dni. Neony i światła dekoracyjne zostały zakazane, klimatyzatory miały być włączane dopiero  po godzinie  11 rano. Nawet chciano, by  uroczystości ślubne były ograniczone tylko do trzech godzin! Z tego co słyszałam i czytałam, ludzie nie chcieli podporządkować się tym nakazom. Niedobory energii stały się przyczyną gwałtownych protestów ludności.

Protestujący w Lahore podczas demonstracji przeciwko niedoborom energii elektrycznej i „blackout” w Pakistanie, 2012-03-31. fot. Arif Ali AFP /Getty Images

Co jest przyczyną takiej sytuacji? Energię elektryczną w 65% (dane z 2012 r.) dostarczają elektrownie cieplne opalane gazem ziemnym i ropą naftową, 31% hydroelektrownie, a w 4% elektrownie jądrowe. Do 2007 roku Pakistan kupował w krajach Zatoki Perskiej ropę za połowę ceny obowiązującej na rynkach światowych. Sytuacja jednak zmieniła się i kryzys był efektem przejścia na ceny światowe. Koniecznością stały się podwyżki cen paliw. Sytuację tę pogarszały klęski żywiołowe takie jak trzęsienia ziemi, czy powodzie w 2005 i 2010 roku, w których to doszło do uszkodzeń elektrowni.  W maju bieżącego roku w związku z niedoborami energii elektrycznej władze Pakistanu czasowo nakazały wyłączenie klimatyzatorów we wszystkich urzędach, a sami urzędnicy mieli przychodzić do pracy bez skarpet! Jak widzicie nie tylko nasz rząd ma genialne pomysły. W tym czasie w niektórych regionach dochodziło nawet do 20-godzinnych wyłączeń prądu.

Pracownik firmy energetycznej stojący na linach przesyłowych energii elektrycznej. Allahabad, Indie / AFP Photo

Nic lepiej nie przedstawia się sytuacja w sąsiednich Indiach. Sprawa jest tak zagmatwana, jak splątane są wszystkie przewody elektryczne w tym kraju. Jeśli stojąc na indyjskiej ulicy wzniesiecie wzrok do góry, Waszym oczom ukażą się kłęby wijących się kabli. Istny szok!

Instalacja elektryczna nad ulicą w New Delhi © 2007 Magdalena Brzezińska

Anteny satelitarne i kable elektryczne w New Delhi © 2007 Magdalena Brzezińska

Kraj ten obecnie poważnie cierpi z powodu dużego niedoboru mocy wytwórczych energii elektrycznej, mimo że jest na świecie czwartym, największym konsumentem energii, po Stanach Zjednoczonych, Chinach i Rosji.  Ponad jedna trzecia ludności wiejskiej nie ma energii elektrycznej, podobnie jak 6% ludności miejskiej. Dostawy prądu są często limitowane.

Indyjski fryzjer strzyże klienta przy świecy. Kalkuta, Indie, 2012-07-31. fot. Bikas Das / Associated Prasa

W grudniu 2011 roku ponad 300 milionów obywateli Indii nie miało dostępu do energii elektrycznej. Zjawisko to określane jest jako blackout.  Sytuacja ta powtórzyła się w lipcu 2012 roku dwukrotnie. Pierwsza awaria elektryczności, pozbawiła dostępu do prądu ponad 350 milionów ludzi, kolejna zaś wyłączyła 620 milionów abonentów (50% populacji tego kraju) !!! To tak jakby ktoś wyłączył prąd w całej Europie. Kilkanaście całych stanów indyjskich było pozbawionych energii elektrycznej. Dotknięte tą klęską były obszary na wschód i północny – wschód od New Delhi i za każdym razem sama stolica również pozostawała bez prądu.  Koszmar…

Mnie osobiście nieustannie zadziwia fakt, że Indie i Pakistan, dwa mocarstwa posiadające broń atomową doprowadziły do tak potężnego kryzysu energetycznego i co najgorsze nie mogą się z tym problemem uporać.

Tak więc ktoś, kto nie zaznał na co dzień takich kłopotów, nie doceni błogosławieństwa posiadania prądu przez całą dobę. Za to u nas prawdziwym dramatem staje się cena energii elektrycznej. Niejeden Polak, który w dzieciństwie bał się ciemności teraz, od kiedy dostaje rachunek za prąd – boi się światła 😉 Co jest lepsze? Hm… A jakie jest Wasze zdanie?